Zijn aparte voetbalclubs voor meisjes en vrouwen beter om hun achterstand ten aanzien van mannen in te lopen?
Week 41, gepubliceerd op 13 oktober 2017
Girls Only, het functioneren van een meidenvoetbalclub met jongens in ondersteunende functies in de Schilderwijk
Hoe is de situatie bij het meisjesvoetbal?
Er zijn in Nederland steeds meer clubs die een afdeling meisjes- en vrouwenvoetbal opzetten. Is dit een gunstige ontwikkeling of is het beter om aparte voetbalclubs op te zetten? Lopen meisjes- en vrouwen tegen dezelfde belemmeringen aan als verder in de maatschappij, al zijn veel voetbalclubs van goede wil?
Op straat wordt veel gevoetbald, maar deze openbare ruimte is voorbehouden aan jongens, tenzij er een speciaal meisjesuurtje is afgesproken. Ook bij de voetbalverenigingen zijn de meeste voetbalvelden, trainingen en faciliteiten voorbehouden aan jongens.
Meisjes tot 12 jaar zijn fysiek even sterk als jongens en worden ze bij de jongens ingedeeld. Ze zijn ze echte in de minderheid. Hoe ervaren ze dat?
Praktijvoorbeeld van Girls Only voetbal
In 2008 is in de multiculturele Schilderswijk in Den Haag een voetbalclub voor meisjes en meiden opgezet.
Een vrijwilligster huurt sinds 2008 elke woensdag- en zondagmiddag een sportzaal in de Schilderswijk. Op woensdag is er trainen, op zondag wordt er gespeeld tegen andere buurthuizen ut de buurt. Er is een competitie tot 13 jaar en van 13 tot 18 jaar. Er zijn acht meiden en vijf jongens vrijwilliger. In de beginfase konden alleen meisjes lid worden, maar al gauw bleek dat het handiger was om er jongens bij te betrekken, zodat meisjes weerbaarder worden en jongens meer begrip krijgen voor meisjes. Niet alle jongens kunnen deelnemen. Ze mogen niet alleen maar kijken, maar moeten ook vrijwilligerswerk doen. Het zijn jongens die de meiden zelf hebben uitgekozen en die ze kennen, broertjes, buurjongens en bekenden.
Voorwaarde is dat de meiden in deze club in de meerderheid zijn, dus dat de jongens meedoen met vrouwenvoetbal. En niet dat de meiden met de jongens meedoen, omdat meisjes zich dan niet welkom voelen, niet aan de bal komen of niet worden ingedeeld.
Meiden zijn de centrale spelers, zij vormen het uitgangspunt van de competitie en trainingen.
Bij deze club wordt gepromoot dat het spelen van voetbal of het dragen van een hoofddoek niet in conflict is met vrouwelijkheid. Dat vrouwelijkheid niet noodzakelijk gebaseerd is op gangbare opvattingen van slank, sportief en sexy lichamen.
Girls Only - kwalitatieve meerderheid in termen van macht.
In 2014 en 2015 heeft Kathrine van den Bogert* een veldonderzoek gedaan in deze meidenclub. De meiden gaven aan wat volgens hen het spelen bij een meidenclub zo aantrekkelijk maakt.
- Meisjes ervaren de machtsongelijkheid in hun club als rechtvaardig: voor jongens is er al zoveel. Hier is er tenminste iets voor meiden.
Verdere voordelen van het spelen met alleen meisjes:
- je kan vriendinnen maken en geheimen delen, het is gezelliger.
- het gevoel van ongemak over je lichaam is minder. De heteronormatieve seksualiteit speelt minder.
Het niveau van het voetbal:
- meiden spelen onderling anders, ze durven meer.
- jongens zijn beter dan meisjes, omdat ze vaker kunnen voetballen, meer aandacht krijgen op clubs en een betere training krijgen. De betere meisjes worden uit het meisjesteam gehaald, waardoor het niveau daalt.
- meiden zijn vaak beschaamd en onzeker over hun voetbalkwaliteiten.
- het verschil in voetbalkwaliteiten tussen jongens en meisjes zijn vaak op vooroordelen en aannames over natuurlijke verschillen in het mannelijk en vrouwelijk lichaam gebaseerd.
Foto boven: Warming up - Girls Only Voetbaltoernooi in Apeldoorn, 2017
Foto onder:
Girls Only Voetbaltoernooi in Apeldoorn, 2017
Het opzetten van een vrouwenclub is een reactie op de dominantie van het gangbare voetbal, waar jongens de hoofdrol spelen en om de machtsstructuur om te draaien. Het gaat erom dat meiden het uitgangspunt zijn in plaats van de uitzondering, en zo een machtspositie innemen ten opzichte van jongens.
De rol van jongens
Bij het meidenvoetbal komen jongens in een door meiden gedomineerde ruimte, terwijl dat op straat en in cafés andersom is.
De aanwezigheid van jongens dient om alternatieve gendernormen en relaties te creëren. Voorwaarde hierbij is dat er gecontroleerd wordt welke jongens er binnenkomen. Omdat ze een actieve rol moeten leveren als vrijwilliger of als trainer kunnen ze gestuurd worden in hun omgang met meiden. Ze worden begrenst in het innemen van ruimte. Ze mogen bv niet altijd op het veld, worden gedwongen om rustig te spelen en om niet de bal alleen maar naar elkaar te schieten. Respect voor meiden staat centraal bij de constructie van mannelijkheid.
De club in Den Haag ontkomt niet aan een aantal normbevestigende normen, zoals heteroseksualiteit en het patriarchale idee dat jongens meiden horen te beschermen.
* Artikel ‘Girls only: ervaringen en constructies van gender en seksualiteit in meidenvoetbal, Kathrine van den Bogert, pag 171 – 188, verschenen in het boek
'Vrouwenvoetbal in Nederland'
Spiegel en katalysator van maatschappelijke verandering.
Door Martine Prange en Martijn Oosterbaan, juni 2017. Uitgeverij Klement ism Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, 272 pagina's, juni 2017, €24,99
